Truyền Thuyết Núi Hồng Lĩnh

Sự Tích Ngàn Hống

Nói đến vùng đất Hà Tĩnh, trước tiên là nói đến Núi Hồng với 99 ngọn vút cao trùng điệp. Vào năm Minh Mệnh thứ 17, Núi Hồng được khắc vào Anh Đỉnh là một biểu tượng của thiên nhiên Việt Nam. Quanh Hồng Lĩnh là cả một kho báu về những câu chuyện huyền bí và hấp dẫn.

Núi Hồng Lĩnh thuộc nằm trên địa phận thị xã Hồng Lĩnh, huyện Nghi Xuân, huyện Can Lộc và huyện Lộc Hà. Tên Nôm là Ngàn Hống, tên chữ là Hồng Sơn. Bắt đầu từ 105 độ 41 phút kinh tuyến đông đến 105 độ 55 phút kinh tuyến đông, và từ 18 độ 28 phút vĩ tuyến bắc đến 18 độ 39 phút vĩ tuyến bắc. Cách thành phố Vinh 1,5 Km theo đường chim bay về phía nam, và cách thành phố Hà Tĩnh khoảng 20km theo đường chim bay về phía bắc.

Người dân ở Can Lộc còn gọi núi Hồng Lĩnh là rú Hôống. Đây là dãy núi núi nổi tiếng nhất Hà Tĩnh, từng được xếp vào danh sách 21 danh thắng của nước Nam khi xưa. Cùng với sông Lam, núi Hồng Lĩnh được xem là biểu tượng hồn thiêng sông núi của xứ Nghệ.

Cảnh chụp từ Chùa Hương Tích Hà Tĩnh - Ảnh: Anh Họ Nguyễn

Mạch núi chạy theo hướng Tây Bắc - Đông Nam , từ nam Bến Thủy vào đến bắc Cửa Sót. Toàn Núi Hồng, chia làm 3 nhóm núi: Nhóm Thiên Tượng và nhóm Đụn ngăn cách nhau bởi tuông Eo Bầu. Hồng Lĩnh là đợt cuối chót của sơn khối kéo dài từ Pu-lây-Leng( tây bắc Nghệ An), có kiến tạo từ 200 triệu năm trước, với độ cao 2711m ( Rào Cỏ).

Hồng Lĩnh có nhiều đỉnh, tương truyền, Núi Hồng Lĩnh do một ông khổng lồ (tên gọi là ông Đùng) đã gom nhặt những quả núi mọc lẻ tẻ ở vùng châu thổ Lam giang và La giang đem về đây xếp thành dãy Hồng Lĩnh. Xếp đuợc 99 hòn núi, còn một hòn cuối cùng thì ông Đùng đánh rơi sang phía bờ bắc sông Lam mà thành rú Rum. Cũng chính ông Đùng đã đào quặng sắt ở trong các ngọn núi đem đến làng Vân Chàng và Trung ương dạy cho dân làm nghề rèn - một nghề truyền thống vẫn còn lại đến ngày nay.

Thực tế đo đạc địa lý có hơn 60 đỉnh nhô cao lên từ mấy chục mét và cao nhất là 676m. Tính từ tây bắc xuống có các đỉnh: Nam Bàn, Yên Xuân, Đà Hồng, Cột Cờ, Thiên Tượng, Mồng Già (có 2 ngọn), Bạch Tỵ, Hương Tích, Tai Voi , Mũi Rồng, Ông, Tháp Cờ, Chân Tiên ....Tại đây, xã Thịnh Lộc, nằm sát mé biển Đông, vẫn còn một dấu tích bàn chân hình 5 ngón hằn sâu vào tảng đá lớn, mà nghìn năm nay, con người Hà Tĩnh dù còn nghèo, song không bao giờ quên tôn thờ tổ tiên để lại. Nay ai đến đây, dù là nhà khảo cổ học, hay địa chất học giỏi, cũng vân khó mà giải thích ra là dấu chân người tiền sử, hay là thiên nhiên đã ban tặng cho xứ Nghệ của đất Hà Tĩnh này.

Hồng Lĩnh có nhiều khe suối tuy không sâu, không lớn, nhưng nước ở đó không bao giờ cạn, 4 mùa trong vắt. Theo truyền thuyết, xưa kia khi Dương Vương mở nước đến vùng này, ông dạo chơi xem phong cảnh và đã chọn Hồng Lĩnh làm kinh đô. Tại đây Dương Vương đã kết duyên cùng Thân Long và sinh ra Long Vương (Lạc Long Quân).

Suốt mấy ngàn năm, Hồng Lĩnh đã tích tụ bao khí chất con người xứ Nghệ để trở thành biểu tượng của một vùng văn hóa. Trải qua bao thời kỳ dựng nước và giữ nước, giờ đây trên núi vẫn còn giữ lại được những dấu ấn về lịch sử, văn hóa có giá trị lớn. Những ngôi chùa như Hương Tích, Thiên Tượng, Chân Tiên... từ bao đời này đã trở thành những biểu tượng cho cuộc sống tâm linh của nhân dân trong cả nước. Núi Hồng – sông Lam đã trở thành biểu tượng và là nơi chung đúc tụ khí của vùng đất xứ Nghệ.