Chọn cá hay chọn thép?
Từ lựa chọn căn bản đó, những ngành công nghiệp sạch khác sẽ nảy mầm. Con cháu sẽ tiếp nối công việc lành mạnh, bất chấp giàu hay nghèo. Không có quốc gia nào đi xuống vì chỗ họ sống sạch sẽ, và ở nơi nhiều người và du khách muốn đến ở và thăm.
Du lịch, nuôi trồng, đánh bắt thủy sản có rất nhiều tiềm năng hơn do nguồn lực tự nhiên. Nếu đầu tư và phát triển đúng cách thì những ngành này có thể thu được lợi nhuận lớn hơn nhiều từ nhiều nhiều doanh nghiệp nhỏ.
Như so sánh với một nhà sản xuất thép lớn duy nhất (số lượng việc tổng số sẽ nhỏ hơn), nơi kiểm soát ô nhiễm là người nghèo và nó sẽ vẫn còn nghèo trong nhiều năm tới.
Tôi không chọn làm thép hay công nghiệp tương tựa vì chúng chỉ đem một điều mới lạ: chất độc của hóa chất hạng nặng. Khi không có năng lực quản lý và giám sát việc thải chất độc nặng dài lâu, thì đất nước chỉ có đà đi xuống. Thêm vào đó là sự thay đổi có tính mất mát lớn cho những ngành nghề hiện tại như du lịch, đánh cá, chăn nuôi. Và sự tàn phá của chất thải độc hại sẽ ảnh hưởng rộng khắp cả nước chứ không phải chỉ trong phạm vi một vài tỉnh nhỏ.
Có thể người ta chỉ thấy cái lợi nhỏ là tạo thêm nhiều việc làm mới cho người dân khi xây dựng nhà máy thép trong các khu công nghiệp nặng. Thử làm phép tính toán thương mãi thì lợi nhuận thu được về là thiểu số và cái mất đi là những ngành nghề khác hiện đang có.
Sản xuất thép và việc quản lý chất thải độc hại của nó kém sẽ tiêu diệt môi trường. Bạn không được bổ sung thêm nhiều công ăn việc làm, bạn thay thế một khu vực tập trung cao độ ($ 1) cho các doanh nghiệp hiện có ($ 100: câu cá, nông nghiệp, du lịch).
Tệ hơn nữa, nếu quá lỏng lẻo trong việc quản lý chất thải độc hại thì các doanh nghiệp khác sẽ đổ xô đến Việt Nam để làm như vậy. Nếu chúng ta không có luật pháp nghiêm ngặt hoặc các quan chức có thể dễ dàng bị mua chuộc thì chuyện gì sẽ xảy ra?
Có thể sẽ có lập luận thanh minh rằng: để phát triển thì ngành công nghiệp nào cũng cần, và phải biết cách quản lý. Tuy nhiên, tôi không tin chính quyền địa phương (nhất là nước đang phát triển) có thể thành công trong việc kiểm soát chất thải độc nặng vì lý do sau đây:
A. Chúng ta thiếu kinh nghiệp. Xin đừng mơ hồ nghĩ rằng kinh nghiệm này rẻ. Năm đời con cháu vẫn chưa trả xong. (Xem ví dụ của NYC).
B. Hành trình, luật lệ thay đổi, người thay đổi, không nhóm người/công ty nào có thể quản lý việc này lâu dài. Công nghiệp với chất xả thải độc thấp thì khác hẳn về cách quản lý và không được so sánh với công ty có lượng xả thải độc cao.
Nhìn một cách tích cực, nếu những ngành công nghiệp mới mà gánh giúp được các ngành nghề hiện tại theo kiểu phát triển: $100+$1+$1 thì nên khuyến khích. Có cả hàng trăm ngành công nghiệp nhỏ khác có cơ hội nảy nở, sống chung với nghề đánh cá, du lịch hiện tại. Không phải giải bài toán xả thải độc hại thì vẫn tiến triển và nảy nở được. Nhanh hay chậm là tùy thuộc vào chính sách địa phương. Gần 90% công ty tại Mỹ là công ty nhỏ (Small to medium businesses), và chính sách của họ khuyến khích môi trường ấy.
Những công ty sản xuất khác (với nguy cả xả chất thải độc cao) sẽ ùn ùn mở công ty của họ ở đất Việt dễ dàng. Lý do để họ từ bỏ đầu tư ở những nước họ đang làm hiện tại: trả lương cao, pháp luật khắt khe. Nay chuyển về các quốc gia có thể dễ dàng lách luật quản lý để đầu tư. Những công ty lớn này cũng sẽ nhanh chóng rời khỏi Việt Nam khi họ tìm được một nước "nhỏ dại" khác, mức lương phải chi trả thấp hơn trong 10-15 năm tới.
Và rồi con cháu chúng ta sẽ phải tốn 50 - 70 năm sau đó tiếp tục dọn (reduce) chất độc. Chất độc từ Bắc chí Nam dọc theo vùng biển.
Hãy nhìn New York City và các vùng lân cận với hậu quả thải độc của 100 năm về trước. Có ai dám ăn cua, cá và tắm ở đó không? Và còn rất nhiều thành phố khác có thể đem ra làm ví dụ.
Thanh minh quản lý là sự cần thiết, nhưng cần phải có những kinh nghiệm và quy định luật pháp rõ ràng, để áp dụng chính xác với các công nghệ (cao hoặc thấp thải độc). Việt Nam hiện nay chưa đạt được mục tiêu trên.
Post a Comment